Goud heeft een tijdloos karakter en wordt al eeuwen geassocieerd met rijkdom en vermogen. Ook staat het bekend als veilige haven in onzekere tijden, omdat het geen tegenpartijrisico kent. Er is een wereldwijde markt voor goud, waardoor het edelmetaal makkelijk te verhandelen is. Desondanks is goud vandaag de dag sterk ondervertegenwoordigd in de meeste beleggingsportefeuilles, vooral bij institutionele partijen en vermogensbeheerders. Zij zien het vooral als een tactische belegging in tijden van stress op de financiële markten en bij hoge inflatie, om het vervolgens weer te verkopen als het gevaar geweken is.

Omdat goud geen cashflow genereert krijgt het zelden een structurele weging in de beleggingsportefeuille, maar is dat wel terecht? Vermogensbeheerder State Street deed recent onderzoek naar dit vraagstuk. In deze analyse bespreken we de resultaten uit dit rapport, waarin het rendement van een fictieve beleggingsportefeuille met uitsluitend aandelen en obligaties wordt vergeleken met een aantal alternatieve portefeuilles met diverse wegingen in goud.

Diversificatie

Alle beleggingen brengen een zeker risico met zich mee. Zo kunnen de koersen van aandelen sterk fluctueren, afhankelijk van ontwikkelingen binnen het bedrijf, de sector waarin het bedrijf actief is of het algehele economische klimaat. En hoewel aandelen historisch gezien het hoogste rendement hebben opgeleverd is er ook altijd risico. Naast koersrisico is er ook kredietrisico, want als een bedrijf slecht presteert of failliet gaat kan een aandeel zelfs waardeloos worden.

In tegenstelling tot veel economische modellen en theorieën zijn ook staatsobligaties niet risicovrij. Zoals we in ons boek Van goud tot Bitcoin beschrijven is het in de geschiedenis regelmatig voorgekomen dat overheden kun verplichtingen niet zijn nagekomen, omdat staatsschulden niet of in waardeloos geworden geld werden afbetaald. Ook een staatsobligatie is een belofte die waardeloos kan worden als de tegenpartij in gebreke blijft. Met deze kennis zouden we ook naar de hedendaagse beleggingsportefeuille moeten kijken, omdat er feitelijk niet zoiets bestaat als ‘risicovrij rendement’.

Om de optimale beleggingsportefeuille samen te stellen moeten we niet alleen kijken naar het verwachte rendement, maar ook naar hoe de verschillende beleggingscategorieën binnen de portefeuille zich tot elkaar verhouden. Door beleggingen met een lage correlatie toe te voegen kan de volatiliteit en het neerwaartse risico van de gehele portefeuille worden beperkt. En dat zorgt op lange termijn voor een hoger risico-gewogen rendement. En zo kunnen ook goud en Bitcoin – in de juiste verhoudingen – de beleggingsportefeuille als geheel op alle vlakken verbeteren.

Goud in de beleggingsportefeuille

Het bijzondere aan goud is dat het historisch gezien weinig correlatie heeft met andere beleggingscategorieën. Ook over de afgelopen dertig jaar, een periode die meerdere economische cycli en crises bevatte en dus redelijk representatief is voor het gedrag van verschillende beleggingen, was de correlatie van goud met verschillende aandelenindices minimaal.

De correlatie met de grootste aandelenmarkten loopt uiteen van -0,05 voor Japanse aandelen tot +0,25 voor een mandje met aandelen uit verschillende opkomende markten, terwijl de correlatie met de obligatiemarkt uiteenloopt van -0,02 voor kortlopende Amerikaanse staatsleningen tot +0,3 voor hoogwaardige Amerikaanse bedrijfsobligaties. Deze correlatie is zeer laag en impliceert dat het toevoegen van goud de volatiliteit en het neerwaartse risico van een beleggingsportefeuille met aandelen en obligaties kan verkleinen.

Minder risico

Dit wordt bevestigd door verschillende periodes van grote koersdalingen die de afgelopen dertig jaar hebben plaatsgevonden op de Amerikaanse aandelenmarkt. Zetten we alle correcties van de S&P 500 aandelenindex van minimaal 15% op een rij, dan valt op dat goud in negen van de dertien gevallen een positief rendement behaalde. En in de vier gevallen waarin ook goud mee omlaag ging was de daling aanzienlijk kleiner dan die van aandelen, wat betekent dat een beleggingsportefeuille met goud in al deze scenario’s het neerwaartse risico wist te verkleinen. Ook wist goud het rendement meestal vast te houden nadat de aandelenmarkt weer hersteld was.

Hoeveel goud?

Het opnemen van goud in de beleggingsportefeuille verlaagt dus het neerwaartse risico, maar welk percentage goud levert de meest optimale balans tussen risico en rendement? Aan de hand van historische data bouwde State Street vier verschillende fictieve beleggingsportefeuilles. De eerste portefeuille bevat 43% aandelen, 45% obligaties en 12% in alternatieven als vastgoed en grondstoffen (zonder goud). In de andere drie portefeuilles is respectievelijk 2%, 5% en 10% goud toegevoegd, door de helft van deze percentages weg te halen bij zowel aandelen als obligaties. Dit levert dus de volgende portefeuilles op:

State Street rekende het rendement van deze vier portefeuilles door over een de periode van januari 2005 tot juni 2023 en concludeerde dat elke portefeuille met een weging in goud een hoger rendement behaalden dan de variant zonder goud. Zowel in absolute zin als gecorrigeerd voor risico.

Ook werd het neerwaarts risico en de volatiliteit lager door de toevoeging van goud. Van de drie portefeuilles met goud leverde de variant met een 10% weging in het edelmetaal het beste resultaat op. Deze portefeuille behaalde over de genoemde periode het hoogste jaarlijkse rendement, het beste risico gewogen rendement volgens de Sharpe ratio en het minste neerwaartse risico.

Hier moeten we natuurlijk wel de kanttekening bij plaatsen dat de goudprijs in deze periode overwegend in een opwaartse trend zat, waardoor de resultaten over andere periodes kunnen afwijken. Wel kunnen we stellen dat goud over een langere periode gezien goed presteert in tijden van crisis, zoals ook het overzicht van beurscorrecties hierboven liet zien. En over de gehele monetaire geschiedenis wordt nog duidelijker dat goud een blijvende en toegevoegde waarde heeft.

Liquiditeit

Een belangrijk kenmerk van een veilige haven is dat er voldoende liquiditeit is, omdat er genoeg handelsvolume moet zijn om grote koop- en verkooptransacties te kunnen faciliteren zonder de prijs al teveel te beïnvloeden. Een belegging die in tijden van crisis moeilijk te kopen of te verkopen is heeft dus niet de liquiditeit om de rol van veilige haven te kunnen vervullen.

Dit verklaart ook waarom staatsobligaties, in het bijzonder die van de Amerikaanse overheid, binnen ons huidige financiële systeem eveneens de rol van veilige haven vervullen. Ook deze instrumenten worden dagelijks in grote volumes verhandeld, waardoor het makkelijk is om veel vermogen in obligaties te parkeren en om deze weer tegen een goede prijs te kunnen verkopen.

Vergelijken we het dagelijkse handelsvolume van goud met dat van verschillende aandelenindices, obligaties en valutaparen, die zien we dat goud zich met een gemiddeld dagelijks handelsvolume van $132 miljard goed kan meten met bijvoorbeeld Amerikaanse staatsleningen met looptijden van 1 tot 3 jaar en dat de liquiditeit in de buurt komt bij die van kortlopende Amerikaanse staatsleningen, wat in het huidige financiële systeem nog altijd de eerste veilige haven is.

De wereldwijde goudmarkt is niet alleen zeer liquide, maar ook divers. De goudmarkt wordt gevormd door tal van centrale banken, goudbanken, handelaren, juweliers en consumenten, die wereldwijd op verschillende niveaus en om verschillende redenen goud kopen en verkopen. Zowel in goede als in slechte economische tijden. Dat maakt goud zeer geschikt als veilige haven en als vorm van diversificatie binnen een traditionele beleggingsportefeuille met overwegend aandelen en obligaties.

Hedge tegen inflatie?

Op lange termijn weet goud haar koopkracht te behouden, maar dat wil niet zeggen dat het op alle momenten een goede hedge is tegen inflatie. Economen hanteren de prijsontwikkeling van een mandje goederen en diensten op jaarbasis als definitie voor inflatie, waardoor dit inflatiecijfer aan tal van externe factoren onderhevig is.

Daardoor is de correlatie van de goudprijs met de inflatiecijfers op korte termijn meestal niet significant, met uitzondering van periodes waarin de inflatie zeer hoog is (meer dan 5%). In deze periodes bleek goud de afgelopen vijftig jaar wel consequent een hoger rendement te behalen, namelijk gemiddeld 10,35% op jaarbasis.

Vanuit een langetermijnperspectief wordt de relatie tussen inflatie en goud al wat duidelijker. Zo blijkt de goudprijs over de afgelopen vijftig jaar bezien gemiddeld in ongeveer hetzelfde tempo te stijgen als de geldhoeveelheid in de Verenigde Staten en iets sneller dan de officiële inflatiecijfers. Goud biedt dus niet zozeer bescherming tegen inflatie op de korte termijn, maar wel tegen geldontwaarding over de langere termijn en korte periodes van zeer hoge inflatie.

Conclusie

De resultaten uit dit nieuwe onderzoek van State Street komen overeen met bevindingen van bijvoorbeeld de World Gold Council. Door de lage correlatie van goud ten opzichte van andere beleggingscategorieën als aandelen en obligaties is het edelmetaal een effectief instrument om meer diversificatie aan te brengen in de portefeuille en het neerwaarts risico te verkleinen.

Daarnaast leverde goud in de onderzochte periode van 2005 tot 2023 een positieve bijdrage aan het rendement. Het koersrendement van goud is natuurlijk afhankelijk van de periode waarover men het meet, maar over de afgelopen vijftig jaar bezien steeg de goudprijs met gemiddeld 8% per jaar. Goud leverde in deze periode geen bron van inkomsten op, maar beloonde de eigenaar wel met een aantrekkelijk koersrendement.

Resultaten uit het verleden bieden uiteraard geen garantie voor de toekomst, maar de historie heeft uitgewezen dat goud haar reputatie als veilige haven altijd heeft waargemaakt. Juist omdat het edelmetaal een tijdloos karakter heeft, geen tegenpartijrisico kent, het wereldwijde bovengrondse aanbod van goud in een voorspelbaar tempo groeit en het edelmetaal verschillende geldsystemen heeft overleefd.

Wat dit laatste betreft, schreef ik hierboven dat de afgelopen dertig jaar een periode was die meerdere economische cycli en crises bevatte en dus redelijk representatief is voor het gedrag van verschillende beleggingen. Wat niet is meegenomen, maar wat steeds waarschijnlijker wordt, is de afkalving van de Amerikaanse dollar als wereldwijde reservevaluta. Mocht dat gebeuren en daar vaart in komen, dan kan goud worden beschouwd als een verzekering met een groot opwaarts potentieel!

Lees ook: Wat voegt Bitcoin toe aan een beleggingsportefeuille?