Een opmerkelijke kentering tekent zich af op de wereldwijde beleggingsmarkten: ESG-fondsen – die jarenlang als de toekomst van verantwoord beleggen werden gepresenteerd – beleven hun zwaarste kwartaal ooit. Wereldwijd trokken beleggers in het eerste kwartaal van 2025 voor maar liefst $8,6 miljard aan kapitaal terug uit ‘duurzame’ fondsen. Wat begon als een Amerikaanse politieke tegenreactie op zogeheten ‘woke capitalism’ lijkt zich nu in volle vaart uit te breiden naar Europa en Azië.
Dat juist deze hoek van de markt nu onder druk staat, is ironisch te noemen. Lange tijd werd namelijk beweerd dat traditionele sectoren als olie, gas en wapens ‘stranded assets’ zouden worden – beleggingen die hun waarde verliezen in een wereld die overschakelt op duurzaamheid en vrede. Maar de werkelijkheid toont het tegenovergestelde: het zijn nu juist ESG-fondsen zelf die het risico lopen tot de gestrande bezittingen van de toekomst te behoren.
Van belofte naar ballast
De kern van ESG-beleggen – investeren volgens milieu-, sociale en bestuurscriteria – is altijd verkocht als moreel superieur én financieel verantwoord. Maar de recente uitstroom aan kapitaal laat zien dat steeds meer beleggers die belofte in twijfel trekken. Vooral in Europa, waar ESG-beleggen het meest is ingebed, werden voor het eerst netto-uitstroomcijfers gemeten: $1,2 miljard werd uit ESG-fondsen gehaald, ondanks een bredere kapitaalinstroom in conventionele fondsen.
Daarmee is de boodschap helder: het probleem ligt niet bij de markt, maar bij het product.
De afkeer van ESG komt deels voort uit ideologische overwegingen, vooral in de VS, waar politieke weerstand tegen ESG en bredere “diversity, equity & inclusion”-agenda’s invloed uitoefent op vermogensbeheerders wereldwijd. Maar het gaat niet alleen om politiek – het is ook een zakelijke beslissing. ESG-fondsen blijken steeds vaker rendement te missen, zeker nu sectoren als fossiele energie en defensie weer volop in de belangstelling staan.
De comeback van olie, gas en wapens
Terwijl duurzame fondsen het zwaar hebben, maken fossiele energiebedrijven een comeback. De investeringen in olie en gas zijn sinds 2022 alleen maar toegenomen, mede door geopolitieke onzekerheden en het besef dat de energietransitie niet zonder conventionele bronnen kan. ESG-fondsen, die traditioneel deze sector uitsluiten, missen daardoor rendementen die elders wel worden gepakt.
Daarnaast speelt de herwaardering van de defensiesector een belangrijke rol. In een Europa dat zich opmaakt voor herbewapening in vervolg op de toenemende druk vanuit de VS om aan de NAVO-norm te voldoen, groeit de roep om defensieaandelen niet langer uit te sluiten. Zelfs regelgevers bewegen mee: in Brussel worden wapens steeds vaker herdefinieerd als ‘verantwoord’ binnen bepaalde ESG-kaders. Maar dat wringt met de oorspronkelijke filosofie van veel duurzame fondsen, die deze industrie juist categorisch uitsluiten.
Het gevolg is dat ESG-fondsen steeds vaker met lege handen staan: uitgesloten van sectoren die wél renderen, en tegelijk geconfronteerd met een groeiende groep beleggers die afhaakt omdat het product zijn belofte niet waarmaakt – financieel noch moreel. Ondertussen raken deze fondsen verstrikt in hun eigen inconsistenties, worstelend met veranderende definities van wat ‘goed’ en ‘slecht’ is.
Stranded assets, maar dan omgekeerd
Wat ooit gold als het grote risico van ‘fossiele’ beleggingen – namelijk dat ze door maatschappelijke druk en de energietransitie waardeloos zouden worden – dreigt nu realiteit te worden voor ESG-fondsen zelf. In een markt die zich razendsnel aanpast aan nieuwe geopolitieke verhoudingen en energiebehoeften, staan duurzame fondsen stil. Meer dan 300 ESG-fondsen in Europa pasten afgelopen kwartaal hun naam aan, 94 fondsen werden geliquideerd of samengevoegd, en in de VS sloot een recordaantal ESG-fondsen.
De ironie is onmiskenbaar: uitgerekend de fondsen die zich profileerden als ‘futureproof’ dreigen zelf buiten de toekomst te vallen. Wij hebben een andere visie op investeren, waarmee we vermogende particulieren kunnen ondersteunen.
Lees ook:
- ESG: Hoe ideologie de kapitaalmarkt overneemt (22 december 2022)
- Groeiend economisch realisme tegen klimaatdwang (15 mei 2023)
Dit artikel verscheen op 2 mei 2025 in onze weekupdate op Substack
Probeer de weekupdate een maand gratis
Heb je interesse en wil je meer weten? Vul onderstaand formulier in om een maand vrijblijvend toegang te krijgen tot onze wekelijkse update op Substack!