De Conservative Political Action Conference (CPAC), die zijn oorsprong vindt in de Verenigde Staten en nauw verbonden is met de politieke koers van de Amerikaanse president Donald Trump, vormen de spil van een steeds sterkere tegenbeweging in Europa. De bijeenkomsten in Polen en Hongarije deze week maken de ideologische en institutionele breuk in Europa zichtbaar, tussen het op Brussel georiënteerde progressief liberalisme en een op de natiestaat gerichte conservatieve koers.
Alternatieve koers binnen Europa
In Boedapest kwamen deze week vertegenwoordigers bijeen van een groeiende conservatieve stroming in Europa: Viktor Orbán (Hongarije), Robert Fico (Slowakije), Irakli Kobakhidze (Georgië), en kopstukken van VOX (Spanje), FPÖ (Oostenrijk), ANO (Tsjechië), en AfD (Duitsland). Tijdens deze CPAC in Hongarije werden de fundamenten gelegd voor een nieuwe politieke familie binnen Europa, die het dominante EU-verhaal van centralisering, migratie, klimaatagenda en trans-Atlantisch militarisme expliciet afwijst.
Deze groep – informeel verenigd in het Europees Parlement via het blok Patriots for Europe – positioneert zich als tegenhanger van de huidige Europese instituties en hun progressief liberale koers. Wat de groep bindt is een gemeenschappelijke afkeer van wat zij zien als ‘Brusselse bemoeizucht’, het ondermijnen van nationale soevereiniteit via supranationale wetgeving en het opleggen van ideologische agenda’s zoals de Green Deal en de progressieve identiteitspolitiek.
Tweedeling in Europa
Orbán positioneert Hongarije nadrukkelijk als de spil van deze nieuwe beweging. In zijn openingsspeech benadrukte hij dat de droom van een vreedzaam en welvarend Europa “gestolen is door Brussel”, en stelde hij twee concurrerende toekomstvisies tegenover elkaar: die van de progressief liberalen (oorlogseconomie, migratie, EU-integratie) en die van de patriotten (vrede, soevereiniteit, christelijke waarden, nationale onderwijssystemen). De slogan Make Europe Great Again klonk in zijn toespraak niet als echo, maar als strijdkreet.
Wat zich aftekent, is een mogelijke tweedeling binnen Europa. Niet alleen tussen landen die vasthouden aan de Europese integratievisie — geleid door Duitsland, Frankrijk en de Europese Commissie — en landen die zich juist willen losmaken uit dat kader en zich oriënteren op nationale belangen, bilaterale samenwerking en een geopolitiek van vrede en herindustrialisatie, maar ook binnen Europese landen. Denk bijvoorbeeld aan de sterke groei van oppositiepartijen die zich afkeren van het progressieve beleid en de macht van Brussel.
Als Polen op 1 juni opnieuw een president kiest, zal het land, samen met Hongarije, Slowakije en mogelijk binnenkort Oostenrijk, een krachtig veto-blok vormen tegen verdere federalisering van de EU. Deze landen zien een EU-lidmaatschap van Oekraïne niet als vredesstrategie, maar als pad van escalatie. De waarschuwing van de Georgische minister-president Irakli Kobakhidze dat zijn land onder druk wordt gezet om zich opnieuw tegen Rusland te keren, bevestigt dat ook buiten de EU de spanningslijn tussen de trans-Atlantische koers en de koers van meer soevereiniteit scherper wordt.
Conclusie
De Europese CPAC-conferenties markeren een geopolitieke verschuiving. Wat begon als een zeldzaam tegengeluid, is uitgegroeid tot een invloedrijk platform dat een alternatieve toekomstvisie voor Europa presenteert — en actief organiseert. De opkomst van deze ‘patriottische as’ zou Europa kunnen verdelen in twee concurrerende blokken: één gericht op supranationale integratie en progressief liberalisme, en één dat juist inzet op nationale heroriëntatie, het terugvinden van de eigen identiteit en samenwerking met de VS die onder leiding van Trump hetzelfde pad bewandelen.
De komende verkiezingen — in Polen, Oostenrijk, Tsjechië en Frankrijk — kunnen deze tegenbeweging in Europa verder versterken. De vraag is echter of deze koerswijziging ook zal doordringen in Brussel, waar men nog steeds aanstuurt op een koers die weinig ruimte laat voor toenadering tot Rusland of een serieuze dialoog met Trump.
De foto boven dit artikel is van een eerdere bijeenkomst van de CPAC in Hongarije. Foto door Elekes Andor, beschikbaar gesteld onder de Creative Commons licentie.
Dit artikel verscheen op 30 mei 2025 in onze weekupdate op Substack
Probeer de weekupdate een maand gratis
Heb je interesse en wil je meer weten? Vul onderstaand formulier in om een maand vrijblijvend toegang te krijgen tot onze wekelijkse update op Substack!